Coraz więcej osób w krajach rozwiniętych cierpi z powodu nadwagi lub otyłości. Głównymi przyczynami tej epidemii są siedzący tryb życia, oferowane na każdym kroku niezdrowe jedzenie oraz stres, który często nie jest redukowany, a tylko „zajadany”. Nadmierna waga odbija się na zdrowiu – cierpią m.in. narządy wewnętrzne, mięśnie, stawy i kręgosłup. Medycyna musi odpowiedzieć na wszystkie te specyficzne potrzeby osób dotkniętych dolegliwościami. Bardzo często koniecznością jest m.in. specjalistyczna rehabilitacja pacjentów z nadwagą oraz otyłością.
Uwaga! Zmniejszenie masy ciała zaledwie o 5–15% powoduje ograniczenie ryzyka rozwoju chorób związanych z otyłością.
Na czym polega specyfika rehabilitacji pacjentów z nadwagą i otyłością?
Istnieje wiele okoliczności, które powodują, że nie każdy fizjoterapeuta dobrze i skutecznie zaopiekuje się pacjentem dotkniętym problemami z nadmierną masą ciała. A dzieje się tak, ponieważ osoby z nadwagą lub otyłością:
- nie powinny wykonywać niektórych ćwiczeń fizycznych, więc opracowanie programu rehabilitacyjnego wymaga dużej wiedzy i doświadczenia fizjoterapeuty,
- muszą być w szczególny sposób traktowane w czasie rehabilitacji, by ta była dla nich zarówno bezpieczna, jak i skuteczna,
- są narażone na wystąpienie wielu chorób towarzyszących (np. cukrzyca), co oznacza, że leczenie musi uwzględniać wszystkie czynniki ryzyka,
- ze względu na nadmierną wagę ciała wymagają wykorzystania odpowiednio przygotowanych sprzętów, np. specjalistycznych łóżek do masażu,
- częściej niż pacjenci o prawidłowej masie ciała przechodzą zabiegi lub operacje, które kończą się długą i skomplikowaną rekonwalescencją wymagającą fachowej, długoterminowej rehabilitacji,
- są obarczone ryzykiem pojawienia się komplikacji w czasie zabiegów oraz po operacjach, co powoduje, że opieka fizjoterapeutyczna musi być na bardzo wysokim poziomie.
Jakie cele można osiągnąć, pracując z fizjoterapeutą?
Skuteczna fizjoterapia pacjentów z nadwagą i otyłością nie jest łatwa, ale możliwa. Co więcej, rehabilitacja może okazać się pomocna w bardzo wielu aspektach życia pacjenta. Oto przykładowe pozytywne rezultaty, które można osiągnąć:
- zmniejszenie masy ciała,
- przyspieszenie odchudzania,
- odzyskanie atrakcyjnej sylwetki,
- zmniejszenie ryzyka wystąpienia efektu jo-jo,
- przyspieszenie przemiany materii,
- poprawienie profilu lipidowego krwi,
- optymalizacja wrażliwości na działanie insuliny,
- uregulowanie ciśnienia tętniczego krwi,
- poprawienie samopoczucia,
- zwiększenia energii i chęci do aktywnego życia,
- zwiększenie pewności siebie i zadowolenia z życia,
- przyspieszenie powrotu do zdrowia po urazie, zabiegu lub operacji,
- ograniczenie ryzyka wystąpienia problemów zdrowotnych związanych z nadwagą lub otyłością.
Żeby jednak fizjoterapia była efektywna, wymaga nie tylko uwagi i czasu ze strony doświadczonego rehabilitanta. Wysiłki muszą być podjęte również przez osobę chorą, a często również przez jej najbliższych. Osiągnięcie sukcesu wymaga systematyczności, zaangażowania i partnerskiej współpracy pacjenta z terapeutą. Chory często potrzebuje również wsparcia oraz akceptacji swojej rodziny i przyjaciół.
Na czym polega rehabilitacja pacjentów z nadwagą i otyłością?
Rehabilitacja osób otyłych oraz z nadwagą to zestaw działań składający się z różnych zabiegów, terapii i ćwiczeń. Program terapeutyczny jest najbardziej skuteczny, gdy jest dopasowany do indywidualnej sytuacji pacjenta i gdy łączy co najmniej kilka technik i metod:
- trening – ćwiczenia wytrzymałościowe i oporowe, które poprawiają wydolność organizmu,
- nerwowo-mięśniowe torowanie ruchu (PNF) – ćwiczenia mające na celu odtworzenie prawidłowych wzorców ruchowych,
- terapia manualna – zabiegi i ćwiczenia oddziałujące na cały układ nerwowo-mięśniowy,
- masaż leczniczy – klasyczny, punktowy, głęboki, limfatyczny, relaksacyjny, a także odchudzający,
- fizykoterapia – laseroterapia, magnetoterapia, elektroterapia oraz światłoterapia.
Bardzo ważną częścią rehabilitacji jest codzienna aktywność fizyczna. Regularny ruch zalecany pacjentom z nadwagą lub otyłością może mieć różną formę, w zależności od preferencji i możliwości:
- spacerowanie,
- pływanie,
- jazda na rowerze,
- zamiana windy na chodzenie po schodach,
- zamiana komunikacji miejskiej na marsz lub rower.
Na jakie wyzwania warto przygotować się w czasie rehabilitacji?
Najpoważniejszą barierą w czasie rehabilitacji pacjentów z nadwagą i otyłością jest brak wystarczającej motywacji do zmiany. Chorzy często nie chcą podejmować wysiłków, ponieważ odczuwają m.in.:
- skrępowanie z powodu własnego ciała,
- niechęć do aktywności fizycznej,
- ból w czasie ruchu,
- brak wsparcia ze strony rodziny i przyjaciół,
- dyskomfort na myśl o potencjalnych niepowodzeniach,
- obawy związane z wdrażaniem dużych zmian w swoim życiu.
Brak motywacji dotyka pacjentów nie tylko na początku ich drogi. Zniechęcenie często staje się ich udziałem również po etapie euforii towarzyszącej pierwszym zajęciom. Gdy efekty nie pojawiają się tak szybko lub w takim wymiarze, jak w oczekiwaniach, wtedy łatwo o rezygnację z wszelkich wysiłków. To dlatego często w procesie rehabilitacji bierze udział nie tylko lekarz fizjoterapeuta i dietetyk, ale również psycholog udzielający wsparcia w chwilach złego samopoczucia i zwątpienia.
Rehabilitacja pacjentów z nadwagą i otyłością realizowana w naszej poradni jest procesem dostosowanym do indywidualnej sytuacji każdego pacjenta. Zawsze proponujemy model współpracy dopasowany do uzgodnionych z pacjentem celów leczenia, jego stanu zdrowia, predyspozycji oraz możliwości. W celu uzyskania jak najlepszych rezultatów z pacjentem pracuje doświadczony zespół: lekarz fizjoterapeuta, trener, dietetyk, a w razie potrzeby również psycholog.