Kręgozmyk

Kręgozmyk / spondylolisteza jest chorobą kręgosłupa wynikającą z przemieszczenia się kręgów wraz z całym odcinkiem kręgów wyżej leżących ku przodowi w stosunku do kręgu położonego niżej. Powstaje wtedy, gdy dwa usytuowane obok siebie kręgi przesuwają się względem siebie, a w miejscu połączenia ich wyrostków stawowych (górnego i dolnego) pojawia się szczelina łuku kręgowego. Dolegliwość ta najczęściej występuje w dolnym odcinku kręgosłupa lędźwiowego.

Na tę przypadłość chorują zarówno dzieci i młodzież, jak też osoby dorosłe. Choroba objawia się bólami promieniującymi do kończyn dolnych, nasilającymi się przy siadaniu i wstawaniu. Nieleczona powoduje trudności w poruszaniu się z powodu ucisku na korzenie nerwowe. Leczenie polega na przywróceniu stabilności kręgów przy zastosowaniu metod zachowawczych lub w trakcie operacji ortopedycznej.

Wg klasyfikacji Wiltse’a istnieje kilka odmian tej choroby:

• kręgozmyk węzinowy (inaczej: kręgozmyk istmiczny) – polega na przerwaniu węziny łuku (spondylolizie) z przemieszczeniem kręgu, najczęściej pojawia się u pacjentów dorosłych w 3. oraz 4. dekadzie życia,
• kręgozmyk dysplastyczny – jest to wrodzony niedorozwój łuków i stawów kręgu, który występuje u około 25% osób z tą chorobą,
• kręgozmyk zwyrodnieniowy – wiąże się ze zwyrodnieniem stawów kręgosłupa i krążka międzykręgowego, jest typowy dla ludzi starszych,
• kręgozmyk urazowy – jest to ześlizg występujący na podłożu urazowego złamania łuku.

Czterostopniowa skala wg Meyerdinga dzieli chorobę ze względu na stopień kręgozmyku, czyli procent kręgu, który nie znajduje się w prawidłowej pozycji nad niższym kręgiem (przy czym zmiana powyżej 100% oznacza całkowitą utratę styczności kręgów):

• I° – do 25%,
• II° – 25%-50%,
• III°– 50%-75%,
• IV°– 75%-100%.

Kręgozmyk może prowadzić do utraty stabilności kręgosłupa, pogorszenia sprawności ruchowej, przewlekłego bólu oraz wystąpienia objawów neurologicznych. Dlatego tak ważna jest konsultacja fizjoterapeutyczna lub konsultacja ortopedyczna, podczas której specjalista bada objawy choroby, kieruje na odpowiednie badania, stawia diagnozę oraz zaleca odpowiednie leczenie i fizjoterapię.

Kręgozmyk – przyczyny

Kręgozmyk często rozwija się przy wrodzonych wadach kręgu, w wyniku zwyrodnień kręgosłupa lub degeneracji krążków międzykręgowych, a także w przypadku zmniejszenia elastyczności dysków i więzadeł. Bywa również skutkiem różnego rodzaju urazów oraz przeciążeń.

Kręgozmyk – objawy

Ogólnymi objawami charakterystycznymi dla kręgozmyku są:

• ból odcinka lędźwiowego kręgosłupa, nasilający się przy siadaniu i wstawaniu,
• deformacja tułowia,
• pogorszenie sprawności ruchowej,
• chód na lekko ugiętych, zrotowanych na zewnątrz nogach,
• zaburzenia neurologiczne – niedowłady, zaniki mięśniowe, zaburzenia czucia, osłabienie odruchów, zaburzenia potencji, rzadziej zaburzenia zwieraczy pęcherza i odbytu.

Kręgozmyk – diagnostyka

Do rozpoznania kręgozmyku zwykle wystarcza przeglądowe zdjęcie radiologiczne. Tylko w niektórych przypadkach jest konieczne wykonanie tomografii komputerowej lub rezonansu magnetycznego. Tomografia jest wskazana do oceny zwężenia kanału kręgowego, szczególnie w kręgozmyku zwyrodnieniowym.

Kręgozmyk – leczenie i fizjoterapia

Zdiagnozowany w czasie badań (np. RTG) kręgozmyk, który nie daje żadnych innych objawów, zaleca się tylko poddawać regularnej obserwacji.

W wypadku kręgozmyku o niedużym stopniu (wszystkie z grupy I° i niektóre z grupy II°) stosuje się zazwyczaj leczenie zachowawcze. Spełnione muszą być jednak warunki dodatkowe w postaci udokumentowanego braku progresji ześlizgu, niedużego nasilenia bólu, okresowego występowania dolegliwości bólowych i braku objawów neurologicznych. Skutecznymi metodami leczenia są wtedy:

• w okresie ostrego bólu: unieruchomienie w łóżku, leki przeciwbólowe i zmniejszające napięcie mięśniowe,
• po ustąpieniu ostrego bólu: rehabilitacja, ćwiczenia wzmacniająco-stabilizujące, zabiegi fizykalne oraz edukacja dot. prawidłowego wzorca poruszania się,
• w czasie doleczania: gorset ortopedyczny lub sznurówka ortopedyczna,
• stałe unikanie obciążeń kręgosłupa.

Jeśli u chorego występują objawy neurologiczne lub ześlizg osiąga większy stopień (od grupy II°), a także gdy występuje progresja nawet małego ześlizgu oraz progresja bólu i neurologii, to wtedy stosuje się leczenie operacyjne. Operacja ortopedyczna jest również wskazana w sytuacjach, w których po 3 miesiącach leczenia zachowawczego nie widać pozytywnych rezultatów oraz stwierdza się długotrwałe dolegliwości bólowe.