Rwa kulszowa to przeszywający ból pleców w okolicy lędźwiowej, który promieniuje przez pośladki i biodra, wzdłuż dolnej kończyny, aż do stopy. Pojawia się nagle, czasem po wykonaniu gwałtownego ruchu, np. po dźwignięciu ciężkich zakupów lub potknięciu się. Zazwyczaj jest tak silny, że paraliżuje całe ciało i nie pozwala na wykonanie żadnego ruchu. Nieleczony może trwać dzień, kilka tygodni lub miesięcy, a nawet całe lata i ma tendencję do powracania. Bywa, że ustępuje samoistnie albo po zastosowaniu leku przeciwbólowego, masażu lub ułożeniu ciała w wygodnej pozycji i odciążeniu nerwu. Często wymaga jednak pomocy ze strony ortopedy lub fizjoterapeuty.

Dolegliwości tego rodzaju wywołuje ucisk na nerwy rdzeniowe, z których składa się nerw kulszowy – największy nerw obwodowy u człowieka. Choć rwa kulszowa nie jest chorobą, a jedynie bardzo silnym bólem, to wcale nie oznacza, że można ją bagatelizować. Ale nie należy też popadać w drugą skrajność i traktować rwę kulszową jak wyrok, ponieważ z jej atakami można skutecznie walczyć.

Gdy pojawiają się pierwsze objawy rwy kulszowej, należy udać się na konsultację ortopedyczną lub konsultację fizjoterapeutyczną. Specjalista doradzi, jak uśmierzyć ból i przeciwdziałać jego nawrotom. Sprawdzi również, czy nie istnieje ryzyko uszkodzenia nerwu (np. zbada ewentualne zaburzenia czucia i osłabienie jednej z kończyn).

Rwa kulszowa – przyczyny

Przyczyn ucisku na nerw kulszowy może być wiele. Badania radiologiczne najczęściej ujawniają zmiany zwyrodnieniowe w krążkach międzykręgowych, które są odpowiedzialne za amortyzację pracy kręgosłupa. Do takich zmian prowadzą m.in.: nieprawidłowa postawa, nadmierne obciążanie kręgosłupa i złe warunki pracy.

Istotnym czynnikiem, który może wywołać ból, jest obciążenie kręgosłupa spowodowane nadwagą lub otyłością. Przyczyną ataku może być też zbyt intensywny wysiłek fizyczny – np. forsowne ćwiczenia wykonywane przez osobę, która na co dzień nie jest aktywna fizycznie.

W kontekście przyczyn rwy kulszowej wymienia się również zwyrodnienie stawów międzykręgowych oraz przypadki wypadnięcia krążka międzykręgowego, czyli dysku.

Rwa kulszowa – objawy

Rwa kulszowa zazwyczaj zaczyna się od bólu w dolnym, lędźwiowym odcinku pleców. Stopniowo ból promieniuje przez pośladki, uda i łydki, a czasem dociera nawet do dużego palca stopy. Z reguły ból jest jednostronny, ale zdarzają się sytuacje, gdy dotyka obie nogi. Pacjenci określają ten ból jako rwący, paraliżujący i wskazują na takie objawy jak drętwienie i mrowienie w kończynach. Czas trwania bólu i częstotliwość, z jaką nawracają, są bardzo zróżnicowane i zależą od przyczyn ataku. Dolegliwości stopniowo łagodnieją i ustępują, ale bywa, że dzieje się to dopiero po kilku tygodniach lub miesiącach bólu, który utrudnia sen, pracę oraz zwykłe, codzienne życie.

W czasie ataku rwy kulszowej każda próba ruchu i napięcia mięśni wzmaga dolegliwości bólowe. Bolesny jest np. kaszel czy napinanie mięśni brzucha w czasie siadania i wstawania. Niemożliwe staje się uniesienie wyprostowanej nogi z pozycji leżącej na plecach. Część pacjentów odczuwa tak silny skurcz mięśni, że wykrzywia się sylwetka lub jedna noga wydaje się krótsza. W zaawansowanych przypadkach osłabia się czucie i siła mięśni w podudziach oraz stopach.

Rwa kulszowa – diagnostyka

Diagnoza rwy kulszowej wymaga przeprowadzenia badania u specjalisty oraz analizy badań obrazowych:

  • rezonans magnetyczny to najskuteczniejsza metoda rozpoznania rwy kulszowej,
  • tomografia komputerowa jest stosowana u pacjentów, u których rezonans magnetyczny jest wykluczony ze względu na specyficzne przeciwwskazania,
  • zdjęcie RTG może być również wykorzystane, ale jest pomocne wtedy, gdy żadne z powyższych badań nie jest możliwe.

Rwa kulszowa – leczenie i fizjoterapia

W leczeniu rwy kulszowej – w zależności od stadium choroby i nasilenia objawów – stosuje się farmakoterapię i / lub rehabilitację. Celem terapii przy użyciu leków jest zlikwidowanie stanu zapalnego w kręgosłupie i dolegliwości bólowych. Zaś fizjoterapia ma zapobiegać kolejnym atakom, przywrócić normalne funkcjonowanie pacjenta oraz nie dopuścić do powstania powikłań.