Żyjemy w świecie, w którym bardzo często jesteśmy narażeni na stres. Próbujemy radzić sobie z tym problemem na różne sposoby. Czasem podejmujemy bardziej lub mniej świadome działania – złe i niekorzystne dla zdrowia takie jak nałogi (np. objadanie się czy palenie papierosów), a także dobre i zdrowe takie jak aktywność fizyczna czy psychoterapia. Ale też niezwykle często odpowiadamy na stres całkowicie nieuświadomionymi zachowaniami. Jednym z nich jest właśnie bruksizm, czyli zaciskanie zębów i/lub zgrzytanie zębami.
Czym jest bruksizm?
Bruksizm to nieświadome i nawykowe zaciskanie zębów lub tarcie zębami żuchwy o zęby szczęki. Dolegliwość wnika z tego, że napięte mięśnie żwaczy mocno dociskają zęby żuchwy do zębów szczęki. Co ważne, część osób z bruksizmem nawet nie zdaje sobie sprawy z tego, że w ich ustach dzieje się coś złego, co może doprowadzić np. do uszkodzenia zębów czy bólu głowy. Z badań wynika, że w Europie bruksizmu doświadcza nawet ponad 10% populacji – zarówno dorosłych, jak i dzieci.
Bruksizm ma dwie odmiany – dzienną i nocną. Choć zazwyczaj dolegliwość ta występuje w nocy, to jednak wiele osób ma z nią problem także w ciągu dnia. Bruksizm dzienny na ogół objawia się tylko zaciskaniem szczęki i występuje na skutek czynników psychologicznych. A w wypadku bruksizmu nocnego dochodzi zarówno do zaciskania zębów, jak i wykonywania mimowolnych ruchów szczęką.
Bruksizm jest uznawany za chorobę psychosomatyczną, czyli taką, w której organizm na trudne emocje odpowiada dolegliwościami fizycznymi. Nie jest więc zagadnieniem stricte stomatologicznym ani po prostu kolejnym zaburzeniem snu, ponieważ dotyka znacznie szerszego problemu zdrowotnego niż zęby czy sen (dotyczy i ciała, i emocji).
Sięgając po nazewnictwo medyczne, bruksizm należy do zaburzeń układu ruchowego narządu żucia. I właśnie dlatego poruszamy ten temat w kontekście rehabilitacji, którą zajmujemy się w naszej poradni.
Przyczyny bruksizmu
Przyczyny bruksizmu to m.in.:
- długotrwały i nadmierny stres,
- zaburzenia psychiczne i emocjonalne (np. depresja, lęki, ADHD, autyzm),
- wady zgryzu i dysfunkcje stawów skroniowo-żuchwowych,
- źle dopasowana proteza zębowa,
- choroby przewodu pokarmowego (np. refluks),
- niedobory niektórych witamin i składników mineralnych (np. magnezu),
- zażywanie niektórych leków (np. leków psychotropowych, amfetaminy).
Skutki bruksizmu
Skutki nieleczonego bruksizmu mogą obejmować takie dolegliwości jak:
- migreny i bóle głowy, ucha, karku, pleców, barku,
- ból i nadwrażliwość zębów,
- ból w okolicy skroniowo-żuchwowej,
- rozchwianie zębów w szczękach oraz żuchwie,
- starcie koron zębowych,
- pękanie szkliwa na zębach,
- krwawienie z dziąseł,
- odsłonięte szyjki zębowe,
- szum w uszach i zaburzenia słuchu,
- trzaski i przeskakiwanie w stawach skroniowo-żuchwowych,
- stany zapalne w stawach skroniowo-żuchwowych,
- zmiany zwyrodnieniowe w stawach skroniowo-żuchwowych,
- ograniczenie ruchomości w stawach skroniowo-żuchwowych (problem z szerokim otworzeniem ust).
Jak skutecznie wyleczyć bruksizm i przestać zgrzytać zębami?
Gdy tylko pojawią się pierwsze symptomy mogące świadczyć o bruksizmie, należy od razu rozpocząć leczenie. Nieleczone zgrzytanie zębami i zaciskanie zębów może się nasilać oraz prowadzić do poważnych konsekwencji zdrowotnych, które w dużym stopniu utrudniają codzienne funkcjonowanie.
Ponieważ w leczeniu bruksizmu stosuje się m.in. leczenie stomatologiczne, ortodontyczne, ćwiczenia, relaksację oraz terapię behawioralną, w proces włączeni są zazwyczaj lekarze kilku specjalizacji:
- fizjoterapeuta realizujący specjalistyczne zabiegi z obszaru rehabilitacji stomatologicznej,
- stomatolog, ortodonta lub protetyk dbający o zdrowie zębów,
- psychoterapeuta lub psychiatra zajmujący się psychologicznymi aspektami choroby.
Jak uwolnić się od bruksizmu z pomocą lekarza?
Wśród skutecznych sposobów na bruksizm, które stosują lekarze specjaliści są np.:
- fizjoterapia i zabiegi manualne – w formie np. rozluźniania i masażu leczniczego, które mają na celu relaksację napiętych struktur w okolicy skroniowo-żuchwowej,
- ćwiczenia dobrane przez fizjoterapeutę – kinezyterapia dostosowana do indywidualnej sytuacji, zaawansowania choroby i dolegliwości pacjenta,
- szyny odciążające / relaksacyjne – dobierane indywidualnie, przygotowywane na zamówienie, zakładane podczas snu w celu zapobiegania nieświadomym nocnym ruchom,
- zastrzyki z botoksu – okresowe wstrzykiwanie toksyny botulinowej, aby osłabić mięśnie żwaczy,
- psychoterapia – konsultacje psychologiczne, których nadrzędnym celem jest uporanie się z emocjami i stresem.
Jak radzić sobie z bruksizmem domowymi sposobami?
Do domowych sposobów łagodzenia (ale niestety nie oznacza to leczenia) dolegliwości związanych z bruksizmem należą m.in.:
- rozluźnianie mięśni przez ćwiczenia takie jak szerokie otwieranie i zamykanie ust przez kilka minut,
- relaksacja przez automasaż twarzy, ramion i karku, przez ćwiczenia rozluźniające lub nawet medytację,
- ograniczanie bólu przez zastosowanie zimnych okładów lub sięgnięcie po leki przeciwbólowe bez recepty,
- oszczędzanie szczęki przez rezygnację z gum do żucia oraz twardych produktów (np. orzechy).
***
Jeśli czujesz ból lub dyskomfort w okolicy szczęki i żuchwy, umów się na konsultację fizjoterapeutyczną w poradni „Skuteczna Fizjoterapia”. Nasz doświadczony fizjoterapeuta opracuje dla Ciebie indywidualny program leczenia problemów zdrowotnych związanych z bruksizmem.