Masz uczucie trzeszczenia lub strzykania w stawie? Jeśli tak, być może dopadła Cię chondromalacja rzepki. Na skutek choroby płaska kość w kolanie swoje cenne właściwości, w wyniku czego przestaje odpowiednio chronić warstwy położone głębiej. Najczęściej schorzenie to diagnozuje się u osób młodych, około 20. roku życia. Jakie są przyczyny i objawy chondromalacji rzepki? I jak ją wyleczyć? Odpowiadamy.
Co to jest chondromalacja rzepki?
Chondromalacja rzepki to schorzenie tkanki chrzęstnej, stopniowo doprowadzające do destrukcji owej struktury – jej zmiękczenia lub popękania. W wyniku tego tkanka traci na sprężystości oraz twardości, co z kolei sprawia, że nie jest w stanie ochraniać tkanki kostnej oraz podchrzęstnej. Jest to o tyle istotne, że rzepka to jeden z fundamentalnych elementów budujących narząd ruchu, a jej uszkodzenie znacznie utrudnia poruszanie się. Chorobie tej towarzyszy ból kolana i „strzyknięcia” podczas zginania bądź prostowania stawu.
Chondromalacja rzepki – klasyfikacja
Można wyróżnić cztery stopnie natężenia w chondromalacji rzepki:
- I stopień – w tym przypadku zmiany są powierzchowne, można zauważyć jednak spluszowacenie oraz rozmiękczenie chrząstki rzepki,
- II stopień – oznacza on, że doszło do uszkodzenia warstwy powierzchniowej, chrząstka przestaje być gładka, widoczne zaczynają być pęknięcia, zmiany chorobowe obejmują połowę grubości chrząstki,
- III stopień – widoczne są ubytki chrzęstne, uszkodzenia obejmują mniej niż 50% powierzchni stawowej rzepki, pęknięcia występują aż do kości pochrzęstnej,
- IV stopień – wyraźne są duże uszkodzenia z ubytkami chrząstki, które obejmują także i kość pochrzęstną.
Przyczyny chondromalacji rzepki
Najczęstsze przyczyny chondromalacji rzepki to:
- nieprawidłowości anatomiczne (np. koślawość i szpotawość kolan, płaskostopie, dysplastyczność),
- przebyte kontuzje i urazy mechaniczne (zwichnięcie i złamanie rzepki),
- nasilające się zmiany zwyrodnieniowe,
- ciągłe nadwyrężanie stawu kolanowego,
- uszkodzenia kości udowej,
- niektóre zaburzenia mięśniowe,
- nieprawidłowe ustawienie rzepki,
- dysfunkcje łąkotek,
- zaburzenia osi biomechanicznej kończyn,
- zbyt szybki wzrost,
- siedzący tryb życia,
- nadmierna kompresja stawowa w wyniku nadwagi lub otyłości,
- nieodpowiednio wykonywane treningi,
- zbyt intensywna aktywność fizyczna,
- nadmierne napięcie lub osłabienie mięśni.
Objawy chondromalacji rzepki
Główne objawy chondromalacji rzepki to:
- krepitacje (dźwięki stawowe, które można usłyszeć przy ruchach stawów),
- ból pod przednią stroną kolana (odczuwalny jest zwłaszcza podczas chodzenia po schodach, klęczeniu oraz kucaniu),
- sztywność kolana (odczuwana w stawie),
- osłabienie znajdujących się w pobliżu stawu kolanowego mięśni,
- zmniejszona ruchomość stawów,
- tkliwość uciskowa i palpacyjna,
- zablokowanie stawu,
- obrzęki (uwidaczniające się poprzez zniekształcenie obrysów stawu kolanowego).
Diagnostyka chondromalacji rzepki
Aby zdiagnozować chondromalację rzepki, potrzebny jest wywiad lekarski oraz badanie kliniczne. Zwykle pacjenci, którzy odwiedzają lekarza, skarżą się na bóle podczas chodzenia po schodach. Ortopeda zaleca w takich przypadkach wykonanie zdjęcia RTG oraz rezonans magnetyczny. To właśnie to ostatnie badanie jest w stanie wykazać patologię chrząstki oraz poziom jej destrukcji.
Leczenie chondromalacji rzepki
Leczenie chondromalacji jest niezwykle istotne, ponieważ zignorowanie go może prowadzić do trwałego upośledzenia funkcji stawu. Ważne jest, aby ograniczyć aktywności, które mogą doprowadzić do zaostrzania się objawów, a więc np. uprawianie sportów, które mogą obciążać stawy kolanowe Warto też ochładzać okolice rzepki woreczkami z lodem – najlepiej po każdej aktywności fizycznej, nawet jeśli była ona niewielka. Istotne jest także unikanie czynności, takich jak klęczenie czy kucanie.
Przy objawach o charakterze przewlekłym wskazana jest także rehabilitacja. W tym przypadku fizjoterapeuta dobiera odpowiednie ćwiczenia, dopasowane indywidualnie do potrzeb pacjenta. Zwykle program rehabilitacyjny obejmuje: masaże łagodzące napięcie mięśniowe, ćwiczenia wzmacniające osłabione mięśnie, mobilizację rzepki, stretching oraz korygujące wzorce ruchowe. Dzięki temu można przywrócić prawidłowy zakres ruchu oraz nauczyć pacjenta symetrycznego obciążania kończyn.
Lekarze zalecają także przyjmowanie leków przeciwzapalnych i przeciwbólowych. Coraz częściej wykorzystuje się również komórki macierzyste, natomiast w najtrudniejszych przypadkach wskazana jest operacja. Może ona obejmować usunięcie warstwy chrząstki (która uległa destrukcji), oczyszczenie i wyrównanie powierzchni stawowej, a także wypełnianie ubytków z wykorzystaniem komórek mezenchymalnych bądź odpowiednich membran kolagenowych.